بررسی آثار رعایت عدل و احسان و رسیدگی به نزدیکان در آیه 90 سوره نحل

خداوند متعال در آیه 90 سوره نحل، الگوی جامع و متوازنی جهت تحقق عدالت اجتماعی در جامعه اسلامی ترسیم فرموده است. این الگو که بر پایه اخلاق و رعایت حقوق افراد استوار میباشد، زمینه‌ساز سعادت دنیوی و اخروی است. خداوند در این آیه به رعایت سه اصل مهم در تعاملات انسانی دستور می‌دهد:«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِیتَاءِ ذِی الْقُرْبَى وَیَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ؛^[1]همانا خدا(خلق را) فرمان به عدل و احسان می‌دهد و به بذل و عطاء خویشاوندان امر می‌کند و از افعال زشت و منکر و ظلم نهی می‌کند و به شما پند می‌دهد، باشد که موعظه خدا را بپذیرید.»
در این راستا، عدل به عنوان پایه‌گذار نظم اجتماعی و تضمین گر حقوق فردی در جامعه عمل می‌کند. احسان نیز فضیلتی اخلاقی و خیرخواهانه است که فراتر از الزامات قانونی عمل می‌کند و به بهبود روابط، تحکیم خانواده، گسترش فرهنگ نیکوکاری و تقویت روحیه تعاون و همکاری در جامعه کمک می‌کند. ایتاء ذی‌القربی نیز پیونددهنده خانواده و اجتماع است و به تقویت ارزش‌های فرهنگی، تعاملات انسانی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی کمک کرده و با ایجاد شبکه‌های حمایتی، موجب وحدت، همبستگی و کاهش فاصله‌های طبقاتی می‌شود. هماهنگی و تعامل این سه اصل، چارچوب متوازنی جهت توسعه روابط سازنده و ارتقای ارزش‌های اخلاقی در جامعه فراهم می‌آورد و در نهایت منجر به دستیابی به سعادت فردی و اجتماعی می‌شود. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار به تاثیر سه اصل عدل، احسان و رسیدگی به نزدیکان در آیه90 سوره نحل، در سه سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌پردازیم.
[1]. نحل: 90.